Blockchain của Bitcoin hiện tại chỉ xử lý được trung bình 7 giao dịch mỗi giây, không đủ đáp ứng nhu cầu hàng triệu giao dịch mà con người thực hiện mỗi ngày. Để Bitcoin trở thành một phương tiện trao đổi thực sự, cần có các hệ thống thanh toán cho phép giao dịch nhanh và chi phí thấp. Lightning Network chính là một trong những giải pháp đó.
Lightning Network là gì?
Lightning Network là một giao thức lớp thứ hai được thiết kế để xử lý các giao dịch Bitcoin ngoài chuỗi (off-chain) – tức là không ghi nhận trực tiếp trên blockchain. Do không yêu cầu khai thác (mining), các giao dịch Lightning diễn ra nhanh chóng và chi phí thấp.
Lightning Network hoạt động như thế nào?
Giống như mạng Bitcoin, Lightning Network bao gồm các node chạy phần mềm Lightning Network. Tuy nhiên, khác với mạng Bitcoin, các giao dịch Lightning không được công khai phát tán và lưu trữ bởi tất cả thành viên mạng lưới. Thay vào đó, các node Lightning giao dịch riêng tư thông qua các kênh thanh toán.
Kênh thanh toán Lightning là gì?
Kênh thanh toán Lightning là một kênh thanh toán hai chiều, cho phép cả hai bên gửi và nhận thanh toán qua lại. Mỗi kênh có một giới hạn bitcoin nhất định, được chia đều giữa hai bên. Khi giao dịch diễn ra, số dư trong kênh được cập nhật mà không ghi nhận lên blockchain.
Mở kênh Lightning
Hai bên mở kênh bằng cách gửi Bitcoin vào một địa chỉ multisig (2-of-2). Giao dịch này sẽ được ghi nhận trên blockchain Bitcoin. Khi kênh được mở, cả hai bên có thể thực hiện số lượng giao dịch không giới hạn với chi phí thấp và tức thời. Kênh có thể đóng lại bất kỳ lúc nào bằng một giao dịch on-chain, phản ánh số dư cuối cùng của cả hai bên.
Giao dịch trong kênh Lightning
Các giao dịch Lightning thực hiện bằng cách phân phối lại số bitcoin đã ký gửi trong địa chỉ multisig. Ví dụ: Alice và Bob mở một kênh với 1 BTC mỗi bên (tổng cộng 2 BTC). Sau đó, Bob trả Alice 0.5 BTC. Số dư tổng vẫn là 2 BTC, nhưng giờ đây Alice sở hữu 1.5 BTC và Bob chỉ còn 0.5 BTC.
Đóng kênh Lightning
Khi kênh được đóng, một giao dịch on-chain sẽ được ghi nhận, phản ánh số dư cuối cùng của cả hai bên. Trong ví dụ trên, Alice sẽ nhận lại 1.5 BTC và Bob nhận 0.5 BTC.
Chuyển tiếp giao dịch trên Lightning Network
Các node và kênh thanh toán là nền tảng của Lightning Network, cho phép các node giao tiếp với nhau. Nếu Alice muốn trả tiền cho Carol nhưng không có kênh trực tiếp, cô có thể chuyển qua Bob – người có kênh kết nối với cả Alice và Carol.
Quá trình này được thực hiện thông qua các Hashed Time Locked Contracts (HTLCs) – một dạng hợp đồng thông minh, đảm bảo Bob chỉ nhận được phí nếu anh ta chuyển tiền đúng cho Carol.
Cách sử dụng Lightning Network
- Chọn ví Lightning: Tải ví hỗ trợ Lightning như Phoenix, Breez, hoặc BlueWallet. Người dùng nâng cao có thể chọn Eclair, Zeus, hoặc chạy full Lightning node.
- Nạp tiền vào ví: Chuyển Bitcoin vào ví hoặc mở kênh thanh toán.
- Mở kênh thanh toán (tùy chọn): Nếu bạn chạy node Lightning, hãy mở kênh với một node đáng tin cậy.
- Kết nối mạng Lightning: Ví sẽ tự động kết nối sau khi được nạp tiền.
- Bắt đầu giao dịch: Sử dụng ví để gửi hoặc nhận thanh toán bằng cách quét hoặc tạo hóa đơn Lightning.
Với các ví thân thiện, quá trình này rất dễ dàng cho người mới bắt đầu. Người dùng nâng cao có thể chạy node để kiểm soát nhiều hơn.
Ứng dụng của Lightning Network
Lightning Network đang được sử dụng trong nhiều lĩnh vực như:
- Thanh toán trong game.
- Giao dịch xuyên biên giới.
- Tặng tiền qua mạng xã hội.
- Thanh toán theo luồng (streaming).
- Thị trường ngang hàng (P2P marketplaces).
Ai đã phát triển Lightning Network?
Thaddeus Dryja và Joseph Poon giới thiệu Lightning Network trong whitepaper The Bitcoin Lightning Network: Scalable Off-Chain Instant Payments vào năm 2015.
Hiện nay, có nhiều triển khai Lightning Network khác nhau như:
- Lightning Network Daemon của Lightning Labs.
- Eclair của ACINQ.
- c-lightning của Blockstream.
Tất cả các triển khai này tuân thủ quy chuẩn Basis of Lightning Technology (BOLT) để đảm bảo tính đồng nhất và khả năng tương thích.
Tóm tắt nội dung
- Lightning Network cho phép giao dịch Bitcoin nhanh chóng, chi phí thấp mà không làm giảm tính bảo mật hay phi tập trung của mạng lưới Bitcoin.
- Đây là một giải pháp mở rộng quan trọng để Bitcoin có thể trở thành phương tiện trao đổi toàn cầu.
- Tuy Lightning Network đã hoạt động đầy đủ chức năng, nó vẫn mang tính thử nghiệm và không phù hợp để lưu trữ hoặc giao dịch với số lượng lớn.